محصولات دانشگاه ها و پارک های علمی چقدر به بلوغ فناورانه رسیده اند
گردو دانلود: یک محصول فناورانه برای رسیدن به تولید صنعتی مراحل مختلفی را طی می کند؛ در این گزارش برخی محصولات فناورانه توسعه یافته در دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری کشور را بررسی کردیم.
به گزارش گردو دانلود به نقل از مهر، در راه توسعه و تجاری سازی یک فناوری، از لحظه شکل گیری یک ایده اولیه تا تبدیل شدن این ایده به یک محصول صنعتی، مراحل مختلفی وجود دارد. این مراحل با معیاری به نام «سطوح آمادگی فناوری» یا TRL شناخته می شوند که ابزاری برای سنجش میزان بلوغ یک فناوری در هر مرحله از فرایند توسعه است.
سطوح آمادگی فناوری نخستین باز توسط ناسا در دهه ۱۹۷۰ توسعه یافت و در دهه ۱۹۸۰ به شکل رسمی ارائه شد. هدف ناسا ایجاد روشی استاندارد جهت بررسی میزان آمادگی فناوری های پیچیده بود. این ابزار کمک می کرد تا فناوری ها از مراحل تحقیقاتی و مفهومی به نمونه های عملیاتی و قابل اعتماد در مأموریت های فضایی ارتقا یابند. بعد از موفقیت ناسا در استفاده از این چارچوب، سایر صنایع و سازمان های هم از این مفهوم برای ارزیابی و مدیریت پروژه های فناورانه در حوزه های مختلف مانند دفاعی، انرژی، بهداشت و صنعت استفاده کردند. امروزه این چارچوب بعنوان یک یک ابزار استاندارد در خیلی از صنایع و سازمان های تحقیقاتی در سراسر دنیا بحساب می آید.
سطح آمادگی فناوری از مرحله یک تا ۹ تقسیم بندی می شود و این شیوه تقسیم بندی می تواند هم برای توسعه دهندگان فناوری و هم سیاست گذاران و سرمایه گذاران در یک فناوری کمک کننده باشد. توسعه دهندگان می توانند با ارزیابی دقیق سطح فناوری خود درک بهتری از مسیر پیشرفت خود داشته باشند، سیاست گذاران و سرمایه گذاران هم می توانند با استفاده از این ابزار برای تصمیم گیری های خود در مورد میزان ریسک و پتانسیل یک محصول استفاده نمایند و حمایت های مالی و قانونی خویش را برای محصولاتی که در سطوح بالاتر فناوری قرار دارند، اختصاص دهند یا این که فناوری های نوظهوری که در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارند را تشویق و حمایت کنند.
در روزهای آخر آذرماه، بیست و پنجمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار در نمایشگاه بین المللی تهران برگزار گردید. این نمایشگاه که به شکل سالانه برگزار می شود، به شکلی نمایان گر فعالیتهای دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری مختلف در سرتاسر کشور است. این موضوع بهانه ای شد برای اینکه بررسی نماییم دستاوردهای فناورانه دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی و پارک ها در چه سطحی از آمادگی فناورانه قرار دارند.
در این نمایشگاه یک موفقیت از پارک علم و فناوری یزد با سطوح آمادگی فناوری ۹ عرضه شده بود. سطح آمادگی فناوری ۹ به مفهوم اثبات کامل عملکرد و آمادگی آن فناوری جهت استفاده عملیاتی آن است.
بیشتر فناوری های رونمایی شده در نمایشگاه در سطح آمادگی فناوری ۸ عرضه شده بودند. از بین ۳۵ موفقیت رونمایی شده، ۱۳ موفقیت در سطح آمادگی فناوری ۸ قرار داشتند. TRL۸ به مفهوم آن است که محصول به تولید نهایی رسیده و سیستم در شرایط عملیاتی مورد آزمایش قرار گرفته است.
یکی از فناوری های رونمایی شده در این نمایشگاه «تعاملات و پیکره دستگاه بتن پاش T267» بود که توسط محققان دانشکدگان هنرهای زیبای دانشگاه تهران طراحی شده بود.
این دستگاه برای بتن پاشی بخش معدن، تعمیر سازه برای پل ها، تونل ها، پارکینگ ها رمپ ها، تیرها، اسکله ها لوله های، فاضلاب و سدها استفاده می شود. بتن پاشی فورا پس از حفاری های زیرزمینی از هوازدگی و ریزش جلوگیری می کند. هوای فشرده و مصالح سیمان و ماسه باعث آلودگی شدید شده و رفع این مشکل بسیار حائز اهمیت می باشد. در این دستگاه مشکل آلودگی هوای محیط فعالیت دستگاه تا حدود قابل توجهی رفع شده است.
طراحان این دستگاه مطرح می کنند که این محصول نسبت به مشابه خارجی احتیاج به فضای کمتر برای خدمات بیشتر دارد، نکات عملکردی در آن بهتر رعایت شده است. همینطور ارگونومی و زیبایی شناسی همچون مزایای این دستگاه نسبت به مشابه خارجی آن است و می تواند مزیت رقابتی خوبی برای تولیدکننده فراهم آورد.
آشکارساز شعله مادون قرمز و ماوراءبنفش یکی دیگر از فناوری های عرضه شده در بیست و پنجمین نمایشگاه پژوهش، فناوری و فن بازار بود که بوسیله ی یک شرکت دانش بنیان در پارک علم و فناوری بوشهر در سطح آمادگی فناوری ۸ عرضه شده بود.
این آشکارساز در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد و برق به کار می آید. آشکارساز شعله یا «فلیم دتکتور» (flame detector) می تواند وجود شعله و آتش را کشف کرده و نسبت به آن پاسخ مناسب دهد. پاسخ به شعله کشف شده بستگی به سیستم طراحی شده دارد و می تواند شامل هشدار (آلارم)، غیرفعال سازی خط سوخت؛ مانند پروپان و گاز طبیعی و فعال سازی سیستم اطفای حریق باشد. این آشکارساز قابلیت عملکرد در شرایط سخت محیطی را دارد و به شکلی طراحی می شود که به شکل مستقیم به سیستم های کنترلی و اخطار یا سیستم اطفای حریق اتوماتیک متصل شود.
دستگاه پایش وضعیت موتورهای الکتریکی، هم یکی دیگر محصولات عرضه شده در این نمایشگاه با سطح آمادگی فناوری ۸ بود. این دستگاه بوسیله ی یک شرکت دانش بنیان در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران توسعه یافته و در صنایع نفت و گاز، صنایع فلزی، سیمان و انرژی، داروسازی، خودروسازی، آب و فاضلاب، صنایع غذایی، ساختمان و کاشی سازی به کار می آید.
یکی از علل توسعه این دستگاه اینست که موتورهای الکتریکی القایی سه فاز قیمت بالایی دارند. با افزایش ولتاژ کاری موتور، موتورهای MV قیمت آنها هم افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر معمولا موتورهای الکتریکی قسمتی از زنجیره یک فرآیند هستند. ازاین رو با خروج موتور از مدار، بخشی یا تمام فرآیند با مشکل رو به رو خواهد شد که در این موارد هر ساعت توقف فرآیند هزینه گزافی را به مجموعه تحمیل می کند و گاهی هم خروج موتور از مدار سبب می شود تمام یا بخشی از محصول ساخته شده به دورریز تبدیل گردد.
با استفاده از دستگاه پایش وضعیت موتورهای الکتریکی ارزیابی شدت عیوب، آنالیز ارتعاش موتورهای الکتریکی پایش ارتعاش موتورهای الکتریکی و تشخیص انواع خطا بر مبنای طیف سنجی حوزه فرکانس را به شکل خودکار صورت می گیرد و از صدمه ها جلوگیری می شود.
یکی از شرکتهای دانش بنیان بجنورد در غرفه دانشگاه بجنورد دستگاه پایش و کنترل بهینه مشعل توسط تکنولوژی یون های شعله را عرضه کرده بود. این محصول که در سطح آمادگی فناوری ۸ قرار داشت، توانایی آنرا دارد با اندازه گیری غلظت یون های شعله، راندمان مشعل های گازسوز را افزایش داده و آلایندگی آنرا کنترل کند.
کنترلر مشعل از اجزای حیاتی در سیستم حرارت مرکزی است که وظیفه کنترل و نظارت بر عملکرد مشعل را بر عهده دارد بهره برداری از مشعل های صنعتی بخصوص در موتورخانه ها با چالش های فنی گوناگونی روبروست. این چالش ها شامل مواردی نظیر احتیاج به کنترل دقیق و مداوم برای اطمینان از احتراق صحیح ایمنی کارکرد و حفظ بهره وری عملکرد مشعل می شوند.
همچنین ارتباط مستقیم و آنلاین با سیستم های کنترلی برای تشخیص وضعیت عملکرد مشعل و امکان اطلاع و صدور دستور فوری در صورت بروز خطا یک نیاز ضروری می باشد. هدف اصلی این فناوری بر طرف کردن چالشهای فوق می باشد. این دستگاه دارای حسگرهای چندگانه برای ارزیابی کیفیت هوای محیط موتورخانه تشخیص وضعیت بهینه مشعل کنترل دما کنترل سطح آب و فشار دیگ و ارتباط آنلاین با کاربر از راه سیمکارت تلفن همراه می باشد.
دستاوردهایی که عملکرد آنها اثبات شده است
۶ موفقیت عرضه شده در نمایشگاه در سطح آمادگی فناوری ۷ قرار داشتند. منظور از سطح آمادگی فناوری ۷ اینست که عملکرد نمونه اولیه آن محصول در محیط واقعی به اثبات رسیده است.
محصول دیگر رونمایی شده در این نمایشگاه، «میکروکره شیشه ۹۰ Y» بود. این محصول نخستین میکرو کره رادیواکتیو است که مجوز FDA را کسب کرده و به شکل تجاری در دسترس می باشد. این محصول از پایدارترین میکرو کره های رادیواکتیو بوده که در درمان تومورهای کبدی استفاده و الان به شکل تجاری تنها بوسیله ی یک شرکت کانادایی تولید می شود. این محصول برای نخستین بار در کشور در پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای ساخته شده و الان در مراحل بالینی برای دریافت تایید نهایی و اقدام جهت ارسال به بازار هدف قرار دارد.
دستگاه سلامت سنج گیاه AgtoGuage محصولی است که در یک شرکت دانش بنیان در پارک علم و فناوری تحصیلات تکمیلی زنجان در سطح آمادگی فناوری ۷ عرضه شده است. این دستگاه در باغداری و گلخانه ها کاربرد دارد و ابزاری برای اندازه گیری شاخصهای پوشش گیاهی شامل عوامل ضروری برای ارزیابی سلامت، رشد و سطح گیاه است. این دستگاه توانایی اندازه گیری نور بازتابی از برگ و تعیین دقیق شاخصهای مختلف گیاهی را دارد.
دستاوردهایی که نمونه کاملی از آنها ساخته شده است
۱۰ موفقیت رونمایی شده در این نمایشگاه در سطح آمادگی فناوری ۶ قرار داشتند. سطح آمادگی فناوری ۶ به این معناست که نمونه اولیه ساخته شده از این تکنولوژی ها در محیط مشابه محیط واقعی آزمایش شده است.
کیت سنجش آلکالین فسفاتاز در شیر (Namliphos) محصولی است که بوسیله ی یک شرکت دانش بنیان در پارک علم و فناوری آذربایجان غربی عرضه شده بود. این کیت سنجش که در سطح آمادگی فناوری ۶ قرار دارد، این امکان را فراهم می آورد تا آزمایش سریع و کیفی پایش صحت پاستوریزاسیون شیر و سایر محصولات لبنی با استفاده از آلکالین فسفاتاز بدون احتیاج به ابزار تخصصی و انکوباسیون صورت گیرد. این کیت یک آزمون فسفاتاز قلیایی سریع برای تشخیص فسفاتاز قلیایی در شیر گاو، گوسفند و بز، پنیر، پنیر مایع، خامه و کره است که امکان شناسایی شیر خام از شیر پاستوریزه و همینطور قابلیت تشخیص صحت عملیات HTST موثر در شیر و محصولات مرتبط را به شکل کیفی با تفسیر رنگ فراهم می آورد.
دانشگاه ارومیه نیز فیلتر غبار اینرسیال را با سطح آمادگی فناوری ۶ در نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار عرضه کرده بود. این فیلتر کننده هوا که به آن جدا کننده های اینرسی هم می گویند قابلیت خود تمیزشوندگی دارد.
همچنین با جدا شدن شن و سایر ذرات معلق و گرد و غبار از جریان ورودی یا خروجی هوا در یک مجرای مناسب جمع آوری می شوند. در واقع اگر جریان هوای ورودی به کانال ها، درب و پنجره و منافذ هوایی حاوی ذرات غبار شود، ذرات در معرض نیروی اینرسی قرار می گیرند و سبب می شود جهت حرکتی را دنبال کنند که تفاوت انرژی جنبشی ذرات با جرم های مختلف به جدا شدن ذرات معلق از جریان هوا کمک نماید.
از این فیلتر میتوان در پست های توزیع زمینی برق جاده ای و شهری صنایع و معادن مرغداری ها و سالن های بزرگ استفاده نمود.
نمونه مهندسی مدیریت یکپارچه الکتروموتورها توسط یکی از شرکتهای دانش بنیان در پارک علم و فناوری استان هرمزگان ساخته شده است. این محصول هم در سطح آمادگی فناوری ۶ قرار دارد.
این محصول برای کنترل و حفاظت پیشرفته الکتروموتورهای فشار ضعیف در مقابل خطاهای جریانی و تنش های دمایی طراحی شده است. این سیستم نمونه برداری از جریان های الکتروموتور و حذف نویزهای فرکانس بالا تحلیل و بررسی سیگنال را به شکل هارمونیکی انجام می دهد و با استخراج مولفه اصلی و همینطور محاسبات مقادیر موثر جریان تا هارمونیک نوزدهم الگوریتم های حفاظتی و مانیتورینگ را پیاده سازی می کند.
این سیستم به شکل Real time طراحی شده است که رویدادهای خطا و همینطور سیگنال های خطا را ذخیره می کند ارتباطات با رله از راه نرم افزار اختصاصی و صفحه نمایشگر امکانپذیر است. همینطور جهت ارتباط با سیستم های کنترلی ارتباط «مدباس» درنظر گرفته شده است.
تابلو سازها، صنایع نفتی صنایع فولاد صنایع سیمان آب و فاضلاب صنایع کشاورزی حوزه هایی هستند که می توانند از این محصول استفاده نمایند
دستاوردهایی در سطح نمونه اولیه کارآمد
سه مورد از دستاوردها همچون «دستگاه اندازه گیری و ثبت داده های حرارت و روشنایی در ساختمان»، «سنتز سوپر جاذب بر پایه آکریلات با آغازگر فراصوت» و «داخلی سازی و بومی سازی حسگر سنجش زاویه» در سطح آمادگی فناوری ۵ قرار داشتند؛ یعنی نمونه اولیه این فناوری ها در محیط شبیه سازی شده مورد آزمایش قرار گرفته اند.
یک موفقیت از دانشگاه تهران با عنوان «پلتفرم هوشمند مسیریابی لجستیک و توزیع بار» که در حوزه هوش مصنوعی عرضه شده بود، در سطح آمادگی فناوری ۴ قرار داشت. به این معنا که این محصول به شکل نمونه آزمایشگاهی توسعه یافته است.
پلتفرم هوشمند مسیریابی لجستیکی و توزیع بار که توسط دانشگاه تهران در بیست و پنجمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار عرضه شد، علاوه بر کاهش هزینه های لجستیکی، میزان تردد خودرو ها، ترافیک شهری و آلودگی هوا را کاهش داده و رضایت مشتریان را زیاد می کند. همینطور با تحلیل کلان داده ها و درنظر گرفتن شرایط ترافیکی، جوی و اولویت های تحویل، بهترین مسیرها و زمان بندی ها را برای ارسال کالاها تعیین می کند.
این فناوری کاملا بومی و متناسب با زیرساخت ها و نیازهای لجستیکی ایران طراحی شده است. به قول طراحان آن علاوه بر مدیریت ناوگان، ظرفیت سازمان ها را برای مواجهه با چالش های لجستیکی داخلی و بین المللی بالا می برد.
به گزارش گردو دانلود به نقل از مهر، بیست و پنجمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار روز جمعه ۲۳ آذرماه با حضور مسعود پزشکیان؛ رئیس جمهور راه اندازی شد و تا ۲۶ آذرماه ادامه یافت. در این نمایشگاه از ۳۵ موفقیت فناورانه دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری به صورت رسمی رونمایی گردید که از بین آنها، ۱۵ موفقیت در روز افتتاحیه نمایشگاه با حضور رئیس جمهور رونمایی شدند. در میان این ۳۵ موفقیت رونمایی شده در غرفه ویژه نمایشگاه، ۱۴ مورد از دستاوردهای پارک های علم و فناوری بودند. ۱۲ مورد از آنها در ارتباط با دستاوردهای دانشگاه ها، ۶ مورد موفقیت پژوهشگاه ها و ۳ مورد از دستاوردهای مراکز رشد و نوآوری بودند.
در این نمایشگاه بازیگران مختلف حوزه علم، فناوری و نوآوری همچون ۳۱ دانشگاه، ۳۰ پارک دانش و فناوری، ۲۴ پژوهشگاه و ۱۳ سازمان و نهاد دیگر حضور داشتند؛ ولی با وجود تأکید معاون پژوهشی وزارت علوم و رئیس ستاد ملی هفته پژوهش از ماه ها پیش از برگزاری نمایشگاه بر مشارکت همه دانشگاه ها بخصوص دانشگاه های بزرگ در نمایشگاه های دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار، برخی دانشگاه های بزرگ همچون دانشگاه شریف، خواجه نصیرالدین طوسی و فردوسی مشهد و همینطور سازمان های فناورانه بزرگ کشور همچون سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران در این نمایشگاه حضور نیافته بودند.
با وجود اینکه هفته پژوهش رویدادی ملی است و نیاز است که در نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار از دستگاههای مختلف حضور داشته باشد ولی برخی نهادها مانند وزارت بهداشت در این نمایشگاه مشارکت حداقلی داشتند. این موضوع سبب می شود که نتوان قضاوت درست و کاملی در مورد وضعیت دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری کشور داشت.
برای اینکه سیاست گذاران حوزه علم و فناوری و همینطور سرمایه گذاران بخش خصوصی و دولتی بتوانند پایش درستی از وضعیت ایده ها و محصولات فناورانه در مراکز پژوهشی و فناوری کشور داشته باشند، نیاز است نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار با مشارکت حداکثری تمامی بازیگران و ذی نفعان این حوزه برگزار گردد. همینطور دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و فناوری با عرضه هر چه بهتر محصولات، توجه سیاست گذاران و سرمایه گذاران را بر پروژه های فناورانه خود جلب کنند.
منبع: gerdoodl.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب